Als we een stap verder gaan, komen we bij de hoestreflex. Hoesten is een natuurlijke reactie van het lichaam om zich te verdedigen. Een gezond kind hoest gemiddeld zo’n tien keer per dag. Het helpt om slijm en schadelijke stoffen uit de luchtwegen te verwijderen, maar het kan ook optreden wanneer er per ongeluk iets in de luchtwegen komt, zoals een slokje melk of een broodkruimel. Bij hoesten blijven de luchtwegen open, en wordt alles wat de ademhaling dreigt te blokkeren krachtig naar voren gestuwd. Waar de tong een rol speelt bij kokhalzen, zorgt bij hoesten een luchtstoot ervoor dat de blokkade uit de longen wordt verwijderd.

Wanneer de luchtwegen van je baby gedeeltelijk geblokkeerd zijn, wordt de hoestreflex automatisch geactiveerd. Het helpt als je baby rechtop zit of licht naar voren leunt, omdat dit de effectiviteit van het hoesten vergroot. Laat je baby zelf hoesten en grijp pas in als het er ernstig uitziet of het hoesten ongewoon klinkt. Dit kan een teken zijn dat er iets anders aan de hand is.

Belangrijk om te weten: als de luchtwegen volledig geblokkeerd zijn, kan je baby niet hoesten, huilen of geluid maken, en heeft hij onmiddellijk hulp nodig. In dat geval moeten eerstehulpmaatregelen worden genomen om het vastzittende voedsel los te maken. Daarnaast is de hoestreflex van een baby minder krachtig dan die van een volwassene. Daarom is het belangrijk om je baby in een rechte houding te houden en, indien nodig, rugslagen (back blows) toe te passen. Zorg er altijd voor dat je toezicht houdt wanneer je baby eet, zodat je snel kunt ingrijpen als dat nodig is.

Verstikking is een ernstige situatie die optreedt wanneer de luchtwegen volledig of gedeeltelijk geblokkeerd raken, vaak door een groter stuk voedsel dat vast komt te zitten. In dit geval werken de kokhals- en hoestreflexen niet meer, en kan er weinig of geen lucht meer door de luchtwegen stromen. Een baby die verstikt, is altijd stil, kan niet hoesten, raakt van streek, wordt soms blauw en grijpt naar zijn keel. In zo’n situatie is snel handelen essentieel om het voedsel los te maken.

Gelukkig komt echte verstikking niet vaak voor. Onderzoek van de American Academy of Pediatrics uit 2016 toont aan dat de Rapley-methode geen verhoogd risico op verstikking met zich meebrengt. Sterker nog, een studie uit 2017 door de British Dietetic Association wees uit dat baby’s die minder vaak vast voedsel kregen aangeboden juist een hoger verstikkingsrisico hadden. Dit is logisch: wanneer ouders voedsel met een ‘vliegtuigje’ aanbieden, weet de baby vaak niet waar het terechtkomt in de mond. Bovendien leunt de baby vaak achterover, wat het risico op verstikking vergroot.

Daarnaast hebben baby’s de neiging om te zuigen wanneer voedsel met een lepel wordt gegeven, wat ervoor kan zorgen dat het voedsel snel achter in de keel komt en vaak leidt tot hoesten. Gepureerd voedsel is ook moeilijker naar voren te brengen dan vast voedsel dat is gekauwd, waardoor kokhalzen langer kan aanhouden. Wanneer je baby zelf een stuk voedsel naar zijn mond brengt, heb je meer controle over waar het terechtkomt. Vaak leunt de baby ook voorover om het eten te pakken, wat het verstikkingsrisico verkleint.

Het is belangrijk dat je baby het voedsel goed kan vastpakken en naar zijn mond kan brengen. In het begin kan dit moeilijk zijn door een nog niet volledig ontwikkelde ‘pincetgreep’ of kauwvaardigheden. Houd hier rekening mee bij het kiezen van voedingsmiddelen en let goed op de grootte en textuur van de stukjes voedsel die je aanbiedt.

Hoewel onderzoek aantoont dat de Rapley-methode geen verhoogd verstikkingsrisico heeft, kan ik me voorstellen dat jij of andere verzorgers zich nog steeds zorgen maken. Mocht je ooit in een situatie terechtkomen waarin verstikking optreedt – door voedsel of een ander object – dan is het belangrijk om de volgende stappen in gedachten te houden.

Het onderzoek van 2016, waarin werd aangetoond dat de Rapley-methode geen verhoogd verstikkingsrisico veroorzaakt ten opzichte van lepelvoeding, is bevestigd in twee studies uit 2023. Eén studie van Arslan, Kurtuncu en Turhan,² en een andere van Paiva et al.,³ die beide gerandomiseerd waren en een controlegroep bevatten. Dit betekent dat ouders en hun baby’s willekeurig werden verdeeld in de ‘vaste stukjesgroep’ of de ‘pureetjesgroep’. Dit verkleint de kans dat andere factoren de resultaten beïnvloeden. Een belangrijke kanttekening: de ouders werden vooraf geïnformeerd over hoe ze verstikking konden voorkomen.