Hygiëne in de keuken: veilig omgaan met babyvoeding
Een belangrijk onderwerp is voedselhygiëne, iets waar veel ouders zich zorgen over maken wanneer ze beginnen met het introduceren van vast voedsel voor hun baby. Deze bezorgdheid is heel begrijpelijk, want schadelijke bacteriën kunnen zich snel vermenigvuldigen in voedsel en ziektes veroorzaken, variërend van buikpijn en koorts tot overgeven en diarree.
In 2022 werd in Nederland gemeld dat er 1.165 uitbraken van voedselgerelateerde infecties waren, waarbij 4.470 mensen ziek werden, volgens een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).¹ Terwijl gezonde volwassenen vaak in staat zijn om kleine hoeveelheden schadelijke bacteriën te verwerken, ligt dit voor baby’s anders. Omdat hun immuunsysteem nog in ontwikkeling is, kunnen voedselgerelateerde ziekten voor hen veel gevaarlijker zijn.
In het artikel 'Biologisch versus regulier: wat kies je?' hadden we het al over het wassen van voedsel om pesticiden te verminderen. Er zijn echter nog andere belangrijke maatregelen die je kunt nemen om voedselveiligheid te garanderen en het risico op ziekten te verkleinen.
Handen wassen
Was je handen minimaal twintig seconden met warm water en zeep,
en spoel goed af. Dit moet altijd gebeuren voordat je voedsel aanraakt.
Vergeet ook de handjes van je baby niet, want hij zal alles met zijn handen eten. Laat andere gezinsleden ook hun handen wassen, want je baby kan zomaar iets van hun bord pakken.
Keukengerei en tafelgerei schoonmaken
Zorg ervoor dat al het keukengerei en tafelgerei grondig wordt gewassen voor en na gebruik. Dit geldt voor snijplanken, messen, pannen en borden. Siliconen spullen kunnen (vaak) in de vaatwasser. Gebruik altijd aparte snijplanken voor groenten en vlees, gevogelte of vis om kruisbesmetting te voorkomen.
Voedsel wassen
Was groenten en fruit goed, zelfs als je de schil niet van plan bent te eten. Dit helpt om vuil, pesticiden en bacteriën te verwijderen.
Voedsel opslaan
Bewaar voedsel volgens de aanwijzingen op de verpakking. Houd koud voedsel koud door het in het koudste deel van de koelkast te bewaren, vaak onderin achteraan. Idealiter moet de koelkast tussen de 0 en 5 graden Celsius zijn. Pas op voor de temperatuurgevarenzone van 4 tot 60 graden Celsius, waarin bacteriën snel kunnen groeien. Zet warm voedsel niet direct in de koelkast en zorg dat gekoelde of ingevroren producten meteen worden opgeborgen. Voorkom ook hier kruis- besmetting.
Voedsel bereiden
Ontdooi vlees en gevogelte altijd in de koelkast of magnetron, niet op
kamertemperatuur. Gebruik eventueel een digitale voedselthermo- meter om de (aanbevolen) interne temperatuur van voedingsmiddelen te controleren, zodat je zeker weet dat het voedsel veilig is bereid. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit adviseert om warme gerechten altijd boven de 60 graden Celsius te bewaren (wanneer deze niet direct worden geserveerd, om bacteriegroei te voorkomen).
Veilig gebruik van de magnetron: tips voor verzorgers
De magnetron is een handig apparaat voor het zachter maken van fruit, het ontdooien van voedsel of het snel opwarmen van maaltijden. Hoewel de magnetron in principe veilig is, zijn er wel enkele zaken om in gedachten te houden om risico's te beperken.
- Volg altijd de aanwijzingen op de verpakking van het voedingsmiddel wanneer je de magnetron gebruikt. Dit helpt te voorkomen dat bacteriën de kans krijgen om zich te vermenigvuldigen.
- Vermijd het meerdere keren opwarmen van hetzelfde voedsel. Dit kan namelijk de groei van bacteriën bevorderen.
- Een veelvoorkomend probleem bij het verwarmen in de magnetron is het ontstaan van zogenaamde ‘hot spots’. Je hebt het misschien zelf wel eens ervaren: je eten lijkt aan de buitenkant lekker warm, maar is vanbinnen nog koud. Dit komt doordat de magnetron de warmte niet gelijkmatig verdeelt. Roer het eten daarom goed door tijdens het opwarmen en test de temperatuur voordat je het aan je baby geeft. Dit voorkomt dat hij zich brandt. Dit is ook de reden waarom het wordt afgeraden om moedermelk in de magnetron te verwarmen: de microgolven kunnen niet alleen hotspots creëren, maar ook de voedingswaarde en de immunologische eigenschappen van de melk aantasten.
- Vermijd het opwarmen van voedsel in plastic bakjes in de magnetron. De American Academy of Pediatrics adviseert om voedsel en dranken niet in plastic in de magnetron te verwarmen, omdat bepaalde chemicaliën uit het plastic kunnen vrijkomen die als hormoonverstorende stoffen kunnen werken. Kies in plaats daarvan voor alternatieven zoals glas, roestvrij staal of siliconen bakjes. Ook het Voedingscentrum biedt informatie over het gebruik van plastic in de magnetron, inclusief waarschuwingen, zoals het vermijden van het opwarmen van druiven in de magnetron om ontploffingen te voorkomen. Voor meer details kun je de website van het Voedingscentrum raadplegen.
Tip: als je moedermelk wilt opwarmen, gebruik dan een flesverwarmer. Vermijd het opwarmen met heet water of uit de kraan, want eiwitten gaan denatureren vanaf 40 graden Celsius, waardoor actieve antistoffen verloren gaan. Verwarm de melk liever met lauwwarm water en blijf constant roeren om hotspots te voorkomen.
Referenties
- Friesema, I. H. M., Slegers-Fitz-James, I. A., Wit, B., Boxman, I. L. A., & Franz, E. (2023). Registratie voedselgerelateerde uitbraken in Nederland, 2022 (Rapportnr. 2023-0344). Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
